Espuela!

2011/01/20 - 2011/04/20

Kitto! Bukatu da! Azkenian! Espuela guretzako da orain, sagardotegitan lanian aritu geanentzako! Kostata, baina lortu degu teporada hontan ere bizirautea! Zer izan dan onena? Ba auskalo! Zerrenda luzeegia da...

-Umeak korrika sagardotegi osoan... (laster kartel bat jarriko det: txakurrik ez -espezie guztiak barne-; haurrik ez).
-Hau ez da jatetxe bat, ez daukagu mikrohondasik, eta gainera, termoak aspaldi asmatu ziren! Haurren jana ekarri nahi badezu, ekarri termoan! (ze gainea, egin ahalak egin, kalientaplatosen nolabait potito hoiek berotzeko, ta zea, kutxarakada bat baino gehio ez dute jaten...)
-Komunik ba ote daukagun? Ba noski! Eta ez da hor kanpoan dagoen errekatxoa! XXI. mendean gaude, bai, badugu komunik!
-Coca-cola, ardoa, garagardoa, alkoholik gabeko garagardoa, limoia eta azukrea (zotina kentzeko!), izotzak (intxaurrak buruarekin puskatu nahiean lerdoarena egin eta hartutako kopetekoa jeisteko), igogailua, patxarana, kubatak, kafeak, guztientzako aulkiak... EZ DITUGU! Sagardo-bodega bat da hau, tradizionala, betikoa, eta ez jatetxe bat!
-Ez da horren zaila denen artean botea jartzea ezta? 20tik gorako kuadrila batean, nola nahi dezute bat-banaka ordaindu eta nik kanbioak denentzako edukitzea?
-Horren zaila al da mahaian zaudela belarrira builaka ari zaizun kamarerari (bai, hartu bakailu frijituan bandeja eta ikusiko dezute nola erreko zaizkizuen behatzak bandejaren azpikaldean gelditzen dan olioaren berotasunarekin...) lekutxo bat egitea, ZUK jango dituzun jakiei tokia egiteko?
-Beharrezkoa al da nahita ahal den eta zipriztin haundienak ateratzea txotx egitean, eta gainera lotsagabekeria osoz esatea: horrela gehiago izorratuko zaituztet...
-Ez dezu ikusten sagardotegia beteta dagoela? Ez bazarete kuadrila osoa elkarrekin etorri, eta esan badizuet denak etortzean abixatzeko, nola osita nahi dezute afaltzen hasi, EZ BADIDAZUTE ABIXATU? Ez naiz videntea!
-Nola ez dakizula zenbat izango zeraten eta denak etorri ote zeraten? Zure aitari galdetzeko? Eta nik zer dakit zein dan zure aita????

Sukalde barruan ere izan dira komentario interesgarriak...
(5)-Joder! Pelma hau berriz? Egitan! Eskua freidoran sartuko det eta hola anbulatoriora alde ingo det!

(3)-Baietz ba, yukate pitxa fria esan dula ba! (you can take a picture here, pronuntziazioa ulertu ez dutenentzat...)

(1)(2)(3)(5)(7)-Bonbak! Gaur ere bonbak dazkagu!!! (Ba ni hasarre nago, ze azken egunian ni ez negon lanian, ta behinguagatik bonba guztik kremazkuak ekarri dituzue! Ta ni falta!)

(2)-Lasai, eramangoet nik toritlla mahai horta... a bai, eramango det nik bakailua...
(1)-Klaro! Mahai hortakuak guapo askuak, ta beti zuk jun nahi dezu ezta? Txuleta nere kontu!!!

(5)-Joder, (2) eta (3), jun zaitezte gehiotan gintonik batzuk eatea e?
(1)-Bai bai, ta hola earki afalduko deu sukaldekook! (egitan, oso janari ona ematen degu baina egunero tortilla, bakailua, eta txuleta jatiak nazkatu ere egiten du bat...)

Enpin! Hurrengo urtera arte egin degu nahikua! Eskerrik asko hemendik pasa zareten guztioi, kantari, alai, sano, bromatan baina errespetuz, eguna errextu diguzuenoi! Ta zuen soziedadera gonbidatzen bagaituzue, ez dadila brometan izan e? Berehalaxe azalduko gea ta hantxe! Eta gu ere, zerbitzariak ez geranian, ez gera konformatzen espuela behin egitearekin!

Ardoa, resaka, pizzak

(bai, sagardotegian jarraitzen degu)

(4)-Gaur zu bakarrik kamarera?
(1)-Bai, jende gutxi dago gauean. Bihar eguerdin biok etorriko gea, baina gauean jende gutxi egongo dela ematen du, eta (2) etorriko da.
(3)-Bueno, gaur lasai gaudela ta, guk ere in beharko degu ba parranda pixkat...
(5)-Joder con la "Juanita"... Goguakin etorri zea gaur!
(3)-Lehengo urtian ia astebururo parrandan ateatzen ginan, ta aurten berriz, ez dakit zer dezuten! ¡Vaya juventud!
(4)-Hasi ba, iriki botila!
(1)-Geo afaltzea etortzen dan jendiangatik esango deu, eta zuek ardoa edaten!
...
(4)-Bikote bat dago sarreran, ea afaltzeko tokirik badagon galdezka!
(1)-Banua!
(4)-Piura ederra dute!
(1)-¡Lore-Lore, Macu-Macu!
(5)-Ikusi dezute etorri dan azken pareja?
(1)-Hoixe ari ginen esaten... Aída-koak ematen dutenengatik ai zea ezta?
...
(5)-Bueno, ea lehen bailehen bukatzen degun e! Gaur ez dago ta, jende asko!
(1)-"Juanitak" ere gogo ederra dauka hemengua bukatu ta beste zerbaitekin hasteko...
(5)-Zer? In behar degu ordun! Gaur denok parrandan!
(1)-Bfffff!!! Huele a peligro...
...

(2)-Bazenun garaia! Ze ordu da hau?
(1)-Ez etortzekotan egon naiz ba...
(5)-Hara! Zemuz bukatu genun atzo?
(1)-Hara bestia! Eta zuk?
(6)-¿A qué hora nos fuimos ayer a casa?
(1)-Nik zer dakit ba!
(3)-Ni ederki gogoratzen naiz! Bostetako etxian nintzan!
(1)-Bai, ginkasa oraindik eskutan!
(3)-Gezurra!
(2)-Earra galdu nun nik atzo!
...
(2)-Hasi gea berrize betikoakin! Una silla pa la embarazada ya tendréis... Tripik ere ez zaio nabaritzen eta!
(1)-Nik bai hartuko nukela aulki bat gustora!
(2)-Ibili, ibili!
(5)-Zer? Orain ere hemen exerita?
(1)-Ba bai, eta orain ere zu hemen!
(5)-Gaur ere berriz ere egin beharko deu!
(1)-Baina nola egiten dezu zuk? 6:30tan etxea jun eta gaur 12:30tan deika ai zitzaidan, kalian zegola jada!

(2)-Orain krixton gogua dakat ba!
(5)-Hainbeste aldiz esanda neri ere monoa sartu diazu ba!
(1)-Seguru denak berandu etorriko diala! Oraindik ere eskatzeko eta jateko denbora ere izango degu!
(2)-Baina ze itxura emango degu? Sagardotegiko langiliak eta pizza eskatzen?
(1)-Amonai bidaliko dizkiogu eta kitto!
...
(1)-Ikusten? Denak animatu dira azkenian!
(5)-"Juanita" gerrera jartzen ari da gainera! Begira ardo botilari!
(3)-¡Niño! Honek edaten du gehiena!
(4)-Nik? Bai zea! Ta zuk zer egiten dezu hemen? Ez al zeun jai?
(2)-Azkenian afaltzera jende gehiago omen dator eta...
(5)-Zer, gaur ere berriro atera behar degu?
(1)-Zer? Ezta pentsatu ere! Gainera bihar ere jeiki beharra daukat...
(3)-Zuriai resaka esaten zaio, guapa!
(2)-Egia izango da gerrera zaudela gaur ere!
(3)-Ez, ez! Nik bihar ere dantzara jun behar det eta gaur, etxera!
(1)-Klarooooo! Bihar ikusiko zaitugu ordun, berriz ere ginkasa hartuta!
(2)-Eta nik zuekin jun behar det bazkaltzera bitan maiatzian?
(5)-Krixton goguakin zaude ta!
(1)-Ai ama! A ze panorama!

Denak VIP!

(2)-Ze ondo! Gaur gabian ez dakagu fondoko mahairik!
(5)-Ba gaur 12tako denak kalea, e!
(1)-Seguru...
...
(1)-Ze ona! Guk Marinan izenian genun jarrita, ta ba al dakizute zein dan afaltzea etorri dana?
(2)-Bai! Nik apuntatu nun horrela gainea! Emakume batek deitu zun ta horregatik Marina ulertu nun.
(3)-Ta zein da ba?
(4)-Hara! Oaintxe etorri dana ez al da Marino Lejarreta?
(1)-Hoixe ba!
(2)-Ohituta egongo ote da, ze, hasi zaizkio denak argazki eske!
...

(2)-Hoi kuadrila puska!
(1)-Abesbatza batekuak dia! Entsaio normala in beharrian sagardotegira etorri dia!
(3)-Ondo kantatzen al dute?
(1)-Bueno, ez dia horren gaizki ai. Oaintxe kantatu dute polittena! "Diamantezko printzak, pri-in-tzak...". Baina egia da asteazkenetako otxotiak hobiak diala...

(5)-"Jaunita"! In al dituzu albondigak? (3)-Hortxe dazkazu, tomatetan. Semiak ikusi nau, eta ostegunian ekarri nun gazta-tarta re ikusi zun, eta hasarretu in zait!
(1)-Esaiozu guk asko eskertzen dizugulako prepatzen dizkiguzula holako bazkai goxuak!
(3)-Postria re bakagu.
(2)-Zuk ustezu normala dala? Ama flana iten jarri du goizeko 7tan!
...
(1)-Nahiko formal gaur jendia ezta?
(2)-Bai, larunbata izateko bai.
(1)-Hala ere, beti eoten da baten bat... Postrian frutaik ba ote dakagun galdetu dit batek!
(2)-Eta beste batek ea ozpina ta gatza badazkagun, zotina kentzeko!

(4)-Ahí tenéis la cazuela para cenar, ¿e? Ya está preparada.
(5)-Krixton itxura daka!
(1)-Bai, baina hurrengo larunbat gaueako beste zerbait pentsatu degu... Pizza kapritxua dakat!
(2)-Baina nola deituko deu ba, pizza batzuk sagardotegia ekartzeko!
(5)-Bueno, guk jaso ta ekarrikoitugu!
...
(2)-Ezin det gehio! Zer da hau? Larunbatetan denak berandu etortzen dia ta gaur berriz, ia afaltzeko denboik ere ez degu izan!
(3)-Tortila gehio in behar ditut?
(1)-Animo "Juanita"! Earki ai zea ta! Denak batea etorri dia ta!
(...)
(2)-Fondo hortako ume hoik...
(1)-Bai, hasieran ez zait iruitu, baina ai dia, moxkorkerin, builaka, pultsua botatzen mahai gañian zintzilik jarrita...
(5)-Batek behintzat krixton melokotoia damaki! Ta kuadrila hortan bakizute zein dagon? Piraguismoko txapelduna.
(...)
(1)-Ño! Gaur (4)-k presa daka e? Kontuk banatzeko presa du behintzat!
(2)-Ustet lagunak zai dazkala...
(...)
(1)-Ez dakit ba ze pasa dan gaur, ordu aldaketak jendiai eragin in dio edo... Earki behintzat! 12:10 eta denak kalea! Ze ondo!

Very international sagardotegia

(1)-Joe! Kuadrila horrek e propina earra utzi du!

(2)-Kuadrila haundiak?

(1)-Bai! Eta esan dianez, atzo bere ama etorri zan! Hura zan kamarerentzako bonboiekin etorri zana!

(2)-Horrela egin daiteke lan!

...

"Kazeroooo!! No mue bas abruir otra? Ke toabia llo no me boi e? Ke toabia... uxxx!"

(5)-Pero si ya he dicho espuela hombre! 

(1)-Fin asko dabil hau! Lehen ikusi det eskaileretan estropezuka.

(5)-Lehen eta orain! Nik ezin det gehio aguantatu, sukaldea nua ze bestela muturren aurrian parrez hasiko naiz!

"Kazeroooo! Ke me abruas otrrraa kupela pues!"

(5)-Que no hombre, que no. Mangera ateako diat oaintxe e! Busti nahi ez baek, badakik!

"Busti? Puero, si ya stoy mojau por dentrroo y pro fuera!"

(5)-Ze ona! Arrazoirik ez du falta!

(1)-Bonna sera bella ragazza!!!
(2)-Ze ai zea! Gaizki esan dezu gainera!
(1)-Ez al zea konturatu? Italiar batzuk daude, han fondoko mahaian.
(2)-Ai! Ez naiz bai konturatu! Ea ikusten dituten!
(1)-Noski ba, ta italiarrez egin e! Ze internazionalak gean! Atzo ingelesak, beste behin australiarrak, beste batian berriz suediarrak eta orain italiarrak, ta guk hizkuntza guztitarako badegu hemen espertoa!
(2)-Joe! Atzoko inglesak aipatu dituzula... Entzun al zenun (3)?
(1)-Ez al zan ba (4) aritu inglesekin hizketan?
(2)-Bai ba! Eta hor etortzen da (3) esanez: "aizu, (4) inglesekin ai da hizketan eta 'yukate pitxa fria' esan die!
(1)-'Yukate pitxa fria'?
(3)-Ba nik hoixe ulertu nion!
(6)-Tu el inglés como yo ¿e?
(3)-Hoixe ba, ni puñetera idea! Baina hori ulertzen zan e?
(1)-Bueno, baina ze ai zan esaten (4) benetan?
(2)-"You can take a picture here"!

(2)-Ez dakizute zein ikusi ditugun Hernanin atsaldian! Eguardin hemen izan dianak, gurasuak alabakin!
(3)-Earki kazkartuta atea da ba hemendik!
(1)-Hernanin oaindik ere okerrago zijuan ba! Ta oraindik gurasuekin!
(3)-Bueno, ta gure txotxeruai pasa al zaio umore petrala? Patu al du multa?
(2)-Bai zea! Oraindik ez! Kupeletegin nintzala, beidatu ta par pixkat in diot, ta zeri ai ote nintzan parrez erantzun dit aurpegia zimurtuta!
(1)-Gajua!
(5)-Oain e ai zeate netaz e?
(1)-Oso grazioso zaude ta!
(5)-Grazioso? Dios! Noiz hasi biezute kontuk banatzen!
(2)-Lasai e! Oaindik goiz da!
(5)-Ba nik ez det gehio aguantatzen jendillaje honekin!
(1)-Hilekuakin al gaude, eo ze!
...
(2)-Ikusi dituzu hiru mutil hoiek? Azpeitikuak dianak?
(1)-Zer ba?
(2)-Aix, krestaduna earki dao, ez?
(1)-Badu zerbait bai... Ta majo askuak! Etorri, pulamentuakin jan bandejak ondo hustuta, ta ti-ta batian kalea! Herria bueltatu nahi dutela. Ta gañea propina utzi! Esan diet, danak holakuak izango balia, alde ederrian ibiliko ginala...

Ondo pasa, pasa gabe?

(2)-Joe! Hau berriz hemen! ¡Qué pesau!
(1)-Etxekua balitz bezela etortzen da ta...
(3)-Ikusi dezute emaztia? Etorri in behar da sagardotegira takoi hoiekin eta goitik behera txuriz!
(1)-Zuper pitimini!
...

(1)-Joooooderrr! Gaur ere aterako gea ba, ez dakit ze ordutan! 15:00etan etorri bazkaltzea eta oraindik jendia falta dutela!
(3)-Ez dakit zenbat denbora pasa duten kanpuan erretzen...
(1)-Beida, gogua ematen dit e! 16:15etan postriak atea eta 16:45tan kontua! Ta bostetan denak kanpora!
...
(1)-Podiumekuak behintzat jator askuak dia! Txorizoa eramatera joan naizenian "barkatu" eta "barkatu" ari nintzan, tokia iteko, ta batek esan dit: "Barkatu? Barkatu ez! In lasai bultza lanian ai zea ta!".
(2)-Joe! Konturatzen dan bat! Oso ondo! Kontuan izango degu ba!
...

(2*)-Hau beti al da horrela? 22:00ak eta oraindik kuadrilen erdiak falta dira!
(1)-Aurreko urtetan behintzat ez zan normalena, baino azkenaldin jendiak ez daka fundamentuik...
...
(1)-Ze pasatzen da gaur? Jendia edozer eskatzen ari zait! Batek, "traeme una cerveza sin alcohol", ta beste batek bakailua jan bezela, "cuando puedas nos traes dos kalimotxos". Barkatu?
(2*)-Ta beste tipa bat sukaldeaino etorri da, bi patxaran eskatzea! Beste toki batzutan ateratzen dutela ta, ematezun zerbait emango ziola ateatzen ez degulako!
(5)-Apuntatu ba! ¡Día de la barra!
...
(4)-Hau ze kuadrilakua zan? Ez al diogu ba oraintxe eraman txuleta? Eta bost dira ezta? Beste bi behar dituzte?
(1)-Jungo naiz galdetzea.
...
(1)-Buf! Jarri jarri, bi txuleta, bueno, tipo nazkante horrek esan diten bezela: "a ver si me eschuchas cariño, te estoy diciendo que quiero dos chuletones vale? dos chuletones de lomo bajo si? de lomo bajo e? y menos hechas que esta". 
...
(2*)-¡Que me ha mandau a la mierda! Baño ze usteu?
(1)+(4)-Ze, txoro horrek?
(2*)-Joder! Eraman diot txuleta, ta builaka hasi zait: "pero que es esto? esto es poco hecho? esto es de lomo bajo? pero que te has creido?" Ta esan diot, ba sentitzen nula, ta nahi bazun ekarriko niola beste bat eo ez dakit. Ta hortxe tipuak: "pero a ver, no he dicho que quería poco hecho? pero que os creeis, que soy idiota? que me traes otra? vete a la mierda hombre!".
(7)-Nola? Baino ze uste du horrek? Nik hitz egingo det beakin, lasai.
...
(1)-A ze bronka! Inutilak builaka jarraitu du! Hoi ez dao ondo, edo sartuta etorri da, edo ez da kabal kabala! Muturrea pegatuta, builaka hor ai da, eta gañea "comportamiento" eskatzen digu! Konfunditu baldin bagea esateko eta listo!
(3)-Hoi lotxagabia! Gañea giro txarra jartzen ai da! Jendia harrituta dao!
(5)-Hasieratik ikusten zitzaion! Nei kupeleta etorri zait ta basua goraino igo du, ta klaro, zipriztiñez bete nau. Esan diot: "tranquilo hombre, que la sidra que coges abajo sabe igual". Ta inutil horrek esateit: "ya, ¡pero entonces no te jodo igual!"
...
(4)-Eskerrak jende majua dagon! Askok esaten ari zaizkit dena oso ondo zegola, oso goxua, ta beste horrek, Ribera del Dueroko komertziantia edo omen dan horrek beida ze oparitu diten!

Irakurketa aro berria

Guztia interneten dagoela entzutera ohitu gara jada. Baita liburuak ere. E-bookak denen ahotan daude, literatura digitalizatzeko saiakeran. Hala ere, internetek aukera handiagoak ematen ditu. Benetako narrazio digitalak, hipermediaz baliatzen den literatura digitala topa dezakegu. Horien adibide dira klasean aztergai izan ditugun Golpe de gracia eta Gabriella Infinita narrazioak.

Ez gaude formatu horietara ohituta. Hasieran nahasgarriak egiten direla esango nuke. Liburu bat esku artean dugunean garbi dugu non hasten den istorioa eta non bukatzen den, eta nahi izanez gero, deskantsu bat hartu ostean, non jarraitu behar dugun. Narrazio interaktibo hauetan berriz, kontua desberdina da. 

 Gabriella Infinitako protagonista Gabriela izeneko neska bat da, bere maitea, Federico desagertu ostean, hark utzitako arrastoaren bila dabilena, gerran dagoen hiri batean. Hiru “ate” ematen zaizkigu aukeran, eta behin “gela” batean sartzean, objektu bat aukeratu eta testua agertzen zaigu. Batzuetan, testu horrek bi dimentsio ditu: momentuko kontaketa eta oroimenera eramaten duena. Bestalde, musika edo irudiak ere agertzen dira tarteka. Ez dago narrazioan orden jakinik. Nahi den tokian hasi eta nahi den tokian utz daiteke irakurketa. Hala ere, esango nuke badagoela hari bat. Izan ere, gure irakurketa logikari jarraituz gero (ezkerretik eskuinera), lehenengo “atetik” hasiko ginateke, eta horixe da informazio gutxien eskaintzen duen gela. Azkenekoa berriz, osatuena da, eta testuaz gain musika eta irudiak eskaintzen dituena. Azkeneko gela horretako testuak irakurrita, istorioaren muina jaso dudala iruditu zait.

Golpe de gracia berriz, are interaktiboagoa da. Testuaz gain, narrazioan aurrera egin eta istorioa bere osotasunean ulertzeko, jokoak ditugu eskura, bideojoko itxurakoak. Horrek, irakurlearen aldetik parte-hartze handiagoa eskatzen du. Gainera, irakurleari berari istorioa osatzeko aukera ematen zaio, pasarte batzuetarako proposamenak idatziz. Istorioaren muina argi geratzen da hasieratik: gizon bat, apaiza izandakoa, ospitalean dago, koman, bera hiltzen saiatu baitira. Bisitak jasotzen ditu, baina denek haserre hitz egiten diote. Protagonista ordea, beste “mundu” batean, oroitzapenen artean mugitzen da, eta bertan aurkituko ditugu pistak biltzeko gainditu beharreko jokoak. Hirugarren “mundu” batean berriz, beste joko baten bidez, hilketa saiakera horren nondik norakoak ulertzeko ikertzen ari den kazetari baten paperean sartuko gara. Hori guztiaz gain, testuak atalka sailkatuta aurkituko ditugu, jokoez aparte, irakurketa soila egiteko moduan. Gainera, narrazio digitalen inguruan wikipedian esaten denera loturak ageri dira beste atal batean. Baita lan honen autorearen blogera ere, narrazioaren inguruan ematen dituen argibideak ikusteko. Narrazio osoa pdf formatuan ere deskarga dezakegu.

Narrazio digital hauek nahasgarri egiten zaizkigu hasieran. Istorioa bere osotasunean ulertzeko ordena falta zaigula ematen du, eta datuak galtzen ditugula. Baina irakurleari berebiziko garrantzia ematen zaio, narrazioaren ildoa bere esku utziz. Irakurleak erabakitzen du nondik hasi eta non bukatu. Horrek, eduki bera behin eta berriro arakatzeko ahalegina eskatzen du, eta aldi berean, gogo hori pizten du. Istorioa ez dela sekula amaitzen sentitzen dugu, eta berriro aplikazioan sartuz gero, gauza gehiago jakingo ditugula. Golpe de graciaren kasuan gainera, berriro saiatzeko pizten den gogoa nabariagoa izan da, nire kasuan behintzat. Jokoak ez dira berehalakoan gainditzen beti, eta horietatik istorioa hobeto ulertzeko datuak jasotzen ditugu. Horrela, behin eta berriro saiatu arren, ez gara aspertzen, gauza gehiagoren jakitun egiten garelako istorio beraren inguruan.

Hala ere, hasierako harridura horren nabarmena gerta ez dakigun, bada bestelako narrazio digitalik ere, ohiko liburuen formatuan ere erabilia izan dena. El aprendiz de detective istorioan, narrazioarekin jarraitzeko bi aukera ematen zaizkigu, eta hartzen dugun bidearen arabera, istorioak modu batean edo bestean jarraituko du. Kasu hau sinple xamarra da, eta azkenean, istorioaren amaiera berdina da ia beti. Mota bateko edo besteko narrazioa izanda ere, proba egitea da kontua.

"Festarik festa lan egin behar gauero..."

(5)-Eeee??? Ikusi dezute agenda? Gaur 12tako kafia hartzen ai gea! Jende gutxi daukagu!!
(1)-Ea egia da, askotan jene gutxi izanda re, ederki kostatzen da ta, kalea bidaltzia...
(2)-Ze ona! Gainera Batasunakuak datozte! Beraz, gaurkuan bonbak postrerako!
(1)-Tolosako soziedadekuak? Neretzako natazko bonba!
(2)-Nik nahiago det kremazkua!
(5)-Nik ere bai! A! Eta biharko bazkari espeziala pentsatu behar degu e! Iñauterik dia ta! Mozorroa prest?
...

(1)-Edozeinek ikusiko balu... Sagardotegi batian eta ni zuentzako ardua ekartzen!
(3)-Bonbak jateko zer nahi dezu ba!
(2)-Zenbana dazkagu?
(1)-Bik errepikatu gabe gelditu beharko dute!
Batasuna sukalde barruan: "Amonantzako ere utzi bonba batzuk e!"
(1)+(2)+(3)+(4)+(5)+(6)+(7)-Bai zea!

(1)-Joder! Hau aspertua! Horren goiz lanian hasita eternua egingo zaigu eguna!
(2)-Gainea, bakar-barrkarrik daude hauek sagardotegin! Ze trixtura!
(1)-Bai, batek galdetu dit, ea gainontzekoak noiz etortzen diren... Esan diot jendea berandu ibiltzen dala normalean... Giro pixkat dagonian bertan aldegingo dute hauek errugbi partidua ikustera.
(5)-Batek esan dit ezagutu nauela, nere kontra jolastu omen du!
(3)-Bueno, has gaitezen jaten, foie eta urdaiazpikua hortxe daude, ta gulak oraintxe egingo ditu!
...

(2)-Nexka gaxtien trajiak ikusi dituzue?
(1)-Bai, artalde osua, txakur ta artzain ta guzti!
(2)-Baino trajia algodoiakin egitea ere... Lan earra gero, erortzen zaien algodoi guztia jasotzen!
(1)-Joder, ederki kazkartzen ari dia gainera!
(3)-Kopetakin intxaurrak puskatzen hasi dia! Hauek! Hauek!...
...

(5)-Parrandan gelditu nahi nun!
(2)+(1)-Baita nik e!
(5)-Lan earra izango deu ba, gaur gabian...
...

(1)-Hasi gea! "Edalontzi bat emango didazute? Amaitu dira". Jendiak zer behar ditu, bosna baso?
...

(2)-Ikusi dezute zenbat ume? Baino hau ez da normala! Nola etorri daiteke larunbat gau batian mozkorrez betetako sagardotegira hilabete gutxiko umiakin?
(1)-Umia besteik ez do gaur bai! Eta beti erdin!
(2)-Koadrila haundikuak ere beti erdin daude ba!
(1)-Hoik ere... Etorri bezela, lehenengo galdera: "¿Estos que son, todos de sidra?. Ez, batzuk piña zumua dia, no te jode! Eta jarraian: ¿Dónde tienen el botón pa que salga el chorro?
(5)-AAAAAAAJJJJJJJJJJJGGGG!!! Tiro bat ez! Zazpi behar ditut gutxinez, bakarrakin asmatzen ez badet ere! Baino zer da hau? Ez dao jende sanoik!
...
(1)-Kalbuakin ezin det gehio! Kariño gora ta kariño behera! Eta orain izugarrizko buila egiten ari da! Eta gainera, ume txiki batekin etorri dira! Baino nola daka holako zeppelinga? Umia dakala!
...
(2)-Mozolo horrek ere pinta earra daka ba, soineko horrekin!
(1)-Jelak ote dazkaun galdetu dit, "esque me he hecho daño en el labio, y quería hielos pal golpe..." Nahi bazu kubatakin ateakoizut!
...
(1)-Kontua ordaintzian batek galdetu dit boteila berriangatik. Lan ederra dakagu Gorenak eta Labeldun sagarduak desberdinak dirala azaltzen...
...
(5)-Lady Gaga! Goazen orain gu parranda! Ederki berandutu zaigu ta!
(2)-Ba bai!
(1)-Espuela egiten dezunian beteko bazenu!
(5)-Errexa da ba! Hiru aldiz eginda ere, beste kupela bat irikitzeko eskatzen diate!

Kantuz daramat bizia sagardotegian

(1)- "...mundua dantzan jarriko nuke jainkoa banintza..."
(3)-Batzuk kantari ari dira ezta?
(1)-Bai! Eta earki ai dia gainera!
(2)-Ez dia irakasle koadrila bat izango ezta? Hala emten dute behintzat!
(1)-Joe, baina ondo ari dia ezta? Eskertzekoa da!
(2)-Bai, egia esan ondo ari dia, baina kostako zaigu hauek bidaltzea...
...

(1)-Joe! Orain dantzan ere ari dia! Ze ona! Eta gainera (5)-en inguruan jarri dira, kupela aurrian, berari kantatzen eta dantzatzen!
...

(2)-Nik ez det ezer ulertzen... Batek papel albala eskatu dit...
(1)-Zertarako?
(2)-Hori ere ez det ba ulertzen! Txuleta bokadilloan bildu nahi dula esaten du, gero gauean labean sartzeko!

(2)-Joe, sukaldetik atera eta ezkerreko mahaiko mutil-koadrila hortakuak jator jatorrak dira! Dena biltzen dute bandejan, beti eskerrak ematen dituzte...
(1)-Hemen pareko koadrilakoak ere oso jatorrak dira. Eta badago bat nahiko wapitua!
(2)-Neri gehiago gustatu zait mahai-burun dagoena...
(1)-Asteburu ona edukitzen ari gea! Jende jatorra tokatu zaigu, eta eguerdin ere nahiko goiz bukatu degu! Ea gaua ere axkar pasatzen degun!

...

(2)-Joder! Baino ze beroa egiten dun! Izerditan ari naiz! Kopetatik behera tantak erortzen zaizkit!
(1)-Mundu guztia batera etorri da! Hau eromena!
...

(2)-Eta orain fondoko tipa bat etorri zait... ¿me calientas esto pa'l nene? ¿no teneis microondas?
(1)-Asteburu guztia gauza arraroik gabe pasatzia gehiegi izango zan... Ume gaixua! Etorri egin behar da sagardotegira larunbata gauian horrelako ume txiki batekin!
(2)-Beraien ondoko frantses koadrilakoak berriz, majo-majoak dira! Bik badakite euskeraz, baino besteek ez, eta horietako batek esan digu: "voztre trabajo tre dificil! bravo!"

Seguratak sagardotegian?

(2)-Hauek bazilatzen ari zaizkit! Denbora guztian Naiara ote naizen galdetzen didate. Esan diet ezetz, eta bigarren aldiz galdetu didate beste batzuk. Hauei ere esan diet ezetz, eta beraien lagun batzuk galdetu didatela lehenago. Parrez ari zian guri begira...

(1)-Bakit zer zuten hoiek! Neri ere galdetu didate Naiara ote naizen!
(2)-Bai zea!
(1)-Bai! Koadrila majua da! Besteakin nahastu gaituzte! Neri ere galdetu didate Naiara ote naizen, ta azkenian ezdakitzein ezautzen omen nun galdetu didate. Orduntxe konturatu naiz zeini buruz ari zian eta esan diet! Eskumiñak emateko eskatu didate.
...

(1)-Hasi gea, argazkia dela eta ez dela!
(2)-Bai, etorri dian bezelaxe nabari zitzaien pelma hutsak ziala!
(1)-Lehenengo beraiei argazkia ateratzeko, baino ez zian kolokatzen ta nei esaten: "¡saca la mala leche! ¡esa camarera!". Hortako nago ba! Denbora beraiekin galtzeko! Eta gero, argazkia nerekin atera nahian...
(2)-Jertse horiduna, baietz?
(1)-Horixe bera!

Eskerrak eguerdiko txanda (3)-ren "txanpain erara egindako petxugek" goxatu duten!
...

(2)-Nere aitan lagunak omen dia mahai hortakuak... Ba ea zeinek agoantatzen ditun!
(1)-Eta hori?
(2)-Joder! Pasatzen naizen aldiro txorradaren bat esaten diate, bo bo bo, a ze kamarera, bla bla, ui ze ezpañak, ña ña ña!!
(1)-Lasai!! Aspertuko dia! Atzekaldekuak ikusi dituzu? Hoiekine ere ederra izango deu!
(2)-"Fondoko umiengatik" esaten dezu?
(1)-Bai! Ez dituzu ikusi? Botelloiakin etorri ez dia ba! Mahai-azpia plastikozko poltsaz beteta dute eta uste det hasi direla kubata batzuk edaten!
(2)-Bai zea!
(1)-Ba bai! Zelatan aritu beharko degu ba, gau guztian!
(2)-Bffffff!! Jendea ez da normala!
...

(5)-Nik zer egin det hau merezi izateko?! Badago, zeharo inutila dan tipo bat, eta ezin det gehio!!
(2)-Zein? Txiki bat? Koadrilan beste haundikote bat daukana?
(5)-Bai! Joder! Beste batekin moskeatuta dabil ta bronkaka ari dia!

(1)-jksadhfuiahedf!!!! ¡QUE PUTO ASCO!! Agoantatu egin behar gainera!
(2)-Zer gertatu da? Builak etzuten zian hemendikan!
(1)-Zer gertatu dan? Ba lehen (5)-ek aipatu dun hori! Beste batekin muturka hasi da, koadrilakoek ere ezin zuten gelditu, ni ondoan mahai bat jasotzen eta ia plater guztiak erori zaizkit, eta azkenean (5)-ek golkotik helduta bota behar izan du kanpora!

Bai berandu!

(1)-Jesus! Ikusi al dituzue dibina hoiek?
(2)-Bai, uste det ederki pasako degula hauen kontura! Hori da hori muturra okertzea! Zutik bazkaldu behar duela ikustearekin batera zapatatxo fin horiek kentzeko gogoak eman dio, seguru!
(3)-Eta ordu ederrian etorri dira! Hirurak paseak dira, eta mugitzeko ez digute ba esan, gainera! Bostetarako alde egin beharra dutela edo...
...

(1)-Hauek ere ez dria ba, sano sanoak! Etorri bezelaxe kokakola eskatzen ez zaizkit ba hasi!
...
(1)-Eta orain zer eta laban eske! Baina zenbat behar dituzte? Bakoitzak bana? Hau ez dela restaurantea!
(2)-Zuri ere eskatu dizkizute gehiago? Hara! Orduan, bakoitzak bana ez, bina ere izango dituzte, neri ere eskatu dizkidate eta!
...

(4)-Bai pelma mutila! Honek pentsatuko du bera dala hemengo señorito bakarra!
(2)-Zer dezu?
(4)-Ez nau lasai utzi! Lehenengo txuleta atera bezela, beste bat eskatu dit, baino gehixeago egina, lehenengoa gutxiegi egina omen zegoen! Eta orain zer eta, hirugarren txuleta nahi dutela, baina bigarrena gehitxo egin detela eta, hortxe, tarteko bat behar dutela! Kronometroarekin ari naizela usteko du ba! Eta hezur txikikoa jartzeko! Bere puska aukeratu nahian hasi zait!
...

(5)-Baina zer da hau? Ze jendilaje klase etorri da gaur?
(3)-¡Niño! ¡Qué humos! Ta zuk zer dezu?
(5)-Ez dit ba esan tipo batek: "¿Esto cuándo cerrais, a las dos o así?" Hoixe! ¡No te jode!
(1) (2)-Esango zenion ba...
(5)-Hamabitan ixten degula esan diot, eta berak berriz ere: "pues a mí no me vais a echar".¿Que no te voy a echar? Esan diot, ¡pues entonces irás mojado por dentro y por fuera! Ikusiko degu, mangera ateratzen detenian!
...

Eta gaueko ordubata laurdengutxigotan, denak tipoari begira, lanak bukatuta, berak alde egiteko zai...
"Yaj mej voy, ¿ein? Pero prizmero me tedzmino mi cubata de zidra... To mu bueno ¿e? Muy agusto he estau... ¡Mu rrrrrico todo! Y las cajmarerajs... Joe! Ya tedmino ¿ein? Ya me voy... Grrrraciz ¿e? Eskuerrrrik asko... Bueno majjjos, ahora farrita ¿no? Voszotrraz done vaiz?

Jaten duguna garelako

Oraingo honetan, klasean egindako beste lan bat aurkeztu nahi dizuet, kasu honetan, TILA productions-en eskutik.

Gaur egungo sukaldean aritzea gero eta gutxiago gustatzen zaigula esaten da. Nahiago izaten dugula aurrez prestatutako produktuak erosi, berotu eta besterik gabe, jan. Alfertu egin garela. Hala ere, egia da ahoratzen dugunak gero eta gehiago kezkatzen gaituela. Ez zaigula edozer irenstea gustatzen. Gure osasunak axola digula.

Hala ere, gazteak izaten omen gara osasunari gutxien erreparatzen diogunak, eta bide errazena bilatzen dugunak. Erreportaje honetan esperimentu bat egin nahi izan dugu. Bi gazte, Alaitz eta Aintzane, sukaldean sartu ditugu, ea nola moldatzen diren!

Hemen duzue "McTortilla's: jaten duguna garelako".



*Arazo tekniko batzuk izan ditugu hotsarekin, mikroen egoera zela eta... Ez kontuan hartu mesedez! Gure lehenengo lana da!

Euskal Herrian Euskaraz: izan, egin, eragin

Euskal Herrian Euskaraz mugimenduak 30 urte bete zituen 2009ko azaroan, eta horren harira, dokumental bat egin zuten, urte hauetan guztietan lanean aritu diren hainbat euskaltzaleren bizipen eta gogoetak jasotzeko. Izan, Egin, Eragin du izena eta Argiako Dokumentalen atalean dago ikusgai.

Bidez batez, iruditzen zait ez dagoela lekuz kanpo gogoraraztea egun, oraindik ere, zein egoeratan dagoen euskara gurean. Euskaldun garelako, euskaraz hitz egin eta bizi nahi dugulako, eta hautu hori egitea gure eskubidea delako, egunero borrokan jarraitu beharrean gaude.

Honen harira, ETBri eskakizun bat egiteko sinadura bilketa bat jarri da martxan sarean. Euskaldunen htzak euskaraz emititzeko eskatu nahi zaio. Nola da posible hori ESKATU BEHARRA izatea?

Euskal Herriko musika... erdaraz?

Harrobia Lantzen ekimenak eta Entzun aldizkariak indarrak bildu dituzte, GUREANDO!NU plazaratzeko. Bertan, pasa den urtean Euskal Herrian argitaratu diren diskoekin zerrenda osatu dute, eta musikaren inguruan aritzen diren hainbat kazetarik beren zerrenda propioa ere aurkeztu dute.

300 disko inguru plazaratu ziren 2010ean, eta horietatik, 15 nabarmendu dituzte:

• AMA SAY - Ren Fan
• ATOMRHUMBA - Gargantuan Melee
• BIZARDUNAK - En Zugzwang
• COHEN - Subconscious Mind
• ESNE BELTZA - Noa
• FOCUSIN - Easy come, Easy go
• GOVERNORS - Frenetikodrome
• JON & SUGRAMAS - Jon & Sugramas
• LAS CULEBRAS - Marvellous
• MANTISA - Mantisa
• PEACHY JOKE - Kindergarten's Flight
• SARKOR - Sentimendu Gabe
• SPLIT 77 - Split 77
• TXUMA MURUGARREN - B Aldeko Kantuak
• ZEA MAYS - Era

Nabarmendutako zerrenda horretan ere, badira euskarazko argitalpenak, baina editorialean azaldu bezala, gero eta joera handiagoa dago gazteleraz zein ingelesez egindako lanak argitaratzeko. Zergatik baina? Gogoeta interesgarria egin du Gorka Bereziartuak boligrafo gorria blogean, eta eztabaida piztu da hainbat irakurleren artean.

Google-eko bilaketa zerrendan zenbatgarren?

Blogean idazten ditugun post-ak ahalik eta gehien zabaldu eta irakurleak erakartzeko sareak eskaintzen dituen hainbat baliabide erabiltzen ikasi dugu. Azken helburua izan da, gure postak Google-eko bilaketa zerrendan lehen ehun emaitzen artean agertzea. Hala ere, azpimarratu behar da bilaketa egiteko moduaren arabera emaitza asko alda daitekeela.


Post hauek zabaltzeko erabilitako baliabide eta tresnak gehienbat hauek izan dira: aupatu, zabaldu, twitter, facebook-eko nire profila edota facebook-eko "Herri musika" orrialdea. Egindakoak zein emaitza lortu dituen begiratu dut, eta hona hemen topatutakoa, "Euskara" gaiaren bueltan idatzitakoen inguruan:

• Euskarari autopsia zorrotza egin dio Koldo Izagirrek

 Google-en "Koldo Izagirre" soilik jarrita ez da agertzen nire blogeko post-a (bai ordea, 7. orrialdeko emaitzetan, aupatun igo nuen sarrera). Baina "Koldo Izagirre" eta "autopsia" jarrita, lehen postuan agertu da.

• Euskal kantak nazioartean

"Euskal kantak" jarriz gero, nire posta bigarren orrialdeko lehen postuan agertzen da Google-eko zerrendan. Ez da emaitza batere txarra, kontuan hartuta "euskal kantak" idazten duenak horrekin lotutako edozer bila dezakeela.

• Interneteko euskal ekarpenik onena: Argiako Dokumentalak

Interneteko euskal ekarpenik onenaren inguruko postaren bilaketa egitea aldiz, zailagoa da. Sariketa honen inguruan zer edo zer badakienak, badaki 10@2010 izena duela lehiaketa horrek, baina blogak ez zidan titularrean @ idazten. Beraz, 10@2010 jarriz gero Google-en (sari hori nork irabazi duen jakiteko, adibidez), emaitzen bigarren orrialdean zabaldun igotako sarrera aurkituko du. Aldiz, saria "Argiako Dokumentalak" atalak jaso duena dakienak eta lehiaketaren inguruko informazio gehiago bilatu nahi duenak sarituaren izen hori jartzen badu Google-en, lehen postuan agertuko zaio nire blogeko post-a.

• Euskarazko webguneen ranking-a ebizin

"Ebizi" soilik jarrita bilaketan, hainbat emaitza lor daitezke. Alde batetik, zazpigarren postuan zabaldun igotako sarrera agertzen da. Hamargarren postuan berriz, aupatun igotakoa agertzen da. Laugarren orrialdean, twitterren egindako sarrera ikus daiteke. Azkenik, nire blogeko sarrera bera, bostgarren orrialdean azaltzen da.

• Euskal karaokearekin kantari txantxangorria 

"Euskal karaokea" edota "karaokea euskaraz" bilatu nahi duenak ez du nire posta berehalakoan aurkituko. Antzeko post asko daude eta ez da nire blogekoa agertzen. Aldiz, karaoke horren egilea Gabi de la Maza dela dakienak, eta beraz, bere inguruko edozer (informazio gehiago, non duen blogra, youtuben kanalik ba ote duen...) jakin nahi duenak bere izena idazten badu, emaitzen artean laugarren postuan zabaldun igotako sarrera aurkituko du. Seigarrenean berriz, aupatun igotakoa.

• Euskara eta maskaradak desagertzear

Kasu honetan emaitzak onak direla esango nuke. Soilik "maskaradak" idatzita, bire blogeko post-a bederatzigarren postuan agertzen da, lehen orrialdean bertan. Eta "maskaradak" eta "euskara" jarrita, lehen postuan agertzen da.

• Euskara eta erreportaje multimedien analisia 

Bilaketen emaitzak ez dira oso onak, baina bilaketa bera egiteko modua ere oso arraroa iruditu zait. Ez nuke jakingo esaten nolako bilaketa egingo lukeen erabiltzaile batek. "Euskara" "multimedia" eta "erreportaje multimedia" kontzeptuekin jolastu dut, baina ez du batere emaitzarik lortu, hiru kontzeptuekin batera bilaketa bat egin arte. Orduan lehen postuan agertu da nire blogeko post-a.

• Jon Juaristi Euskara Aholkulari izendatzeari kritikak

Post honetan Jon Juaristiren izendatzearen inguruan sortu diren kritiken inguruan hitz egiten da. Beraz, bilaketa egokiena "Juaristi" eta "kritikak" kontzeptuak jasota egingo litzakeela iruditzen zait; berriaren inguruan sortu den polemikaren inguruko informazioa jaso nahi duen erabiltzaileak hori idatziko lukeela uste dut. Horrela, blogeko post hau bilaketako emaitzen artean lehena ageri da.

• Ehureka: euskaraz lan egiteko aholkuak

Bilaketa nola egingo litzakeen jakitea zaila da. "Ehureka" hitza jarriz gero bilaketan, blogeko post-a lehen postuan azaltzen da. Baina euskarazko aholkuak bilatzen dituenak, Ehureka ezagutu gabe, ez du berehalakoan aurkituko nire post-a. Hala ere, laugarren orrialdean agertuko da zabaldun igotako sarrera.

Datu hauek guztiak kontuan hartuta, esango nuke nahiko emaitza onak lortu ditudala, eta beraz, post-ak nahiko ondo kokatuta daudela sarean. Hala ere, post-ak kokatzea, eta irakurleak lortu eta horiek norberaren blogean iruzkinen bat idaztera animatzea ez da gauza bera. Azken horrek ematen du lan gehien!

Pilota kantxan, festa Kontrakantxan

Pilota partidu interesgarriez gozatzeko aukera izan zen larunbatean Hernanin, Kontrakantxa Gaztetxearen eskutik. Esnal eta Oiagak 22-19 irabazi zieten Koka eta Ezeizari 4 1/2ra. Segidan, arratsalde hartan gogo bereziz esperotako partidua jokatzeko unea iritsi zen. Goñi IIa eta Elola, Ojuel eta Gorrotxategiren aurka aritu ziren, eta 22-16 irabazi zieten hernaniarrei.

Parte-hartzaileak partidua amaitu ostean. Hernaniko Kronika

Bi partiduek jende asko erakarri zuten frontoira, eta giroa bero-bero zegoen. Esatariek, juezek, Coca-Cola postuko "neskatxek", gixontxo hernaniarraren masajeek, apustu egileek... umore puntua jarri zuten, eta ikusleek emozioz eta algaraz bete zuten arratsaldea.

Ondoren, Kontrakantxa Gaztetxean pintxo eta edariak eskaini ziren bertaratutako guztientzat. Festak aurrera egin zuen gainera, eta gauean, BH Roja eta Despervicio taldeek kontzertua eman zuten, parranda ordu batzuetan luzatuz...

Ikatza liburugune politiko-soziala irekiko da Hernanin

Ikatza liburuguneak gaur irekiko ditu ateak, Hernaniko Zapa kalean dagoen Karbonera etxean. Ekimenaren antolatzaileek liburugune politiko-soziala dela adierazi dute, eta "ezagutzaren arloan dagoen monopolioaren aurrean pentsaera eta jarrera kritikoa bultzatzea" dutela helburu.

Ikatza liburugunea, Hernaniko Zapa kalean.

Sarean, hainbat blog eta webgunetan egin dute propaganda, gaurkoan ahalik eta jende gehien biltzeko asmoz. Ilunabarreko 20:30ean izango da inaugurazioa, eta pintxo eta edariez gozatzeaz gain, bazkide egiteko aukera izango dute bertaratzen diren guztiek.

Ikatza liburugunean adizkariak, liburuak, egunkariak eta bestelako edukiak maileguan hartzeko aukera izango da, soziologia, psikologia, historia, nazio gatazka, feminismoa, ekologismoa, langile borroka, anarkismoa, komunismoa eta beste hainbat gai jorratuko dituztenak. Horrez gain, tailerrak, hitzaldiak edota kanpainak antolatzeko asmoa dutela ere adierazi dute.

Bestalde, Preso bat, Liburu bat ekimena jarri dute martxan. Honen bidez, Ikatza liburugunea presoentzat ere eskuragarri egotea nahi dute, "proiektua herritar guztiei zuzendutakoa baita".

Parte hartzeko onena bertara gerturatzea da, baina ezin duenak, Karbonerako helbidera edo helbide elektronikora idaz dezake:

• Zapa kalea 6, Posta Kutxa 13, 20120 Hernani (Gipuzkoa), Euskal Herria
• ikatzahernani@gmail.com

4. eta 5. zereginak: Kalitate linguistikoa bermatzeko baliabideak multimedia informazioetan

Multimedia produktuen kalitate linguistikoaren kudeaketarako izipideak eta baliabideak: 3.langaia.

Lamarcaren "Características del hipertetxo. Hipertexto: El nuevo concepto de documento en la cultura de la imagen" lanaren arabera, hauek dira hipertestuaren ezaugarriak: konektibitatea, digitalizazioa, multimediatasuna, interaktibitatea, berrerabilpena eta zabalkundea.

Ezaugarri horiek guztiak kontuan hartuta, hizkunzaren baliabideen kudeaketan hainbat gauza hartu behar ditugu kontuan. Alde batetik, komunikatzaileak landu behar duen testuan hainbat lotura egingo ditu, informazioa osatzeko helburuarekin, eta kasu horretan, lotura horiek komunikatzaileak berak landu duen testuan erabilitako hizkuntzarekin bat datozela ziurtatu behar du.

Gainera, euskarri bat baino gehiago erabiltzeko orduan, hizkuntzaren inguruan hartutako erabakiak errespetatu behar dira euskarri guztietan, eta kohesioa bermatu. Bestalde, komunikatzaileak landutako informazioa berrerabili eta zabaltzeko aukera izango dela gogoratu behar da, eta beraz, hizkuntza egokia erabili behar da. Hartzailearen arabera ere, hizkuntzaren baliabide batzuk edo beste batzuk hautatuko dira.

Hartzailearen parte-hartzeari dagokionez, zailagoa da hizkuntzaren kalitatea bermatzeko komunikatzaileak erabili dituen baliabideak hartzaileari errespeta ditzan eskatzea. Askotan, hitz itxusiak, edota gaiarekin zerikusirik ez duten iruzkinak egiten dituzte, eta beraz, zaila da hartzailearen hizkuntza kontrolatzea.

Lehenago egindako post batean azaldu bezala, hizkuntzaren kalitatearen inguruko baliabideak aukeratzeko hainbat tresna aurki daitezke sarean bertan. Baina orokorrean, komunikazio testuak lantzeko sor daitezkeen beharrei zuzenean erantzuteko tresnak falta direla ikusi dugu.

3.zeregina: Euskarazko tresna eta baliabide linguistikoen analisia

Multimedia produktuen kalitate linguistikoaren kudeaketarako izipideak eta baliabideak: 2.langaia.

Euskaraz, ahoz zein idatziz, komunikatu nahi dugunean, hizkuntzaren kalitate linguistikoa bermatzeko hainbat tresna eta baliabide gure eskura ditugula ikusi dugu klasean. Horiek, momentu bakoitzean ditugun beharrak asetzeko eskaintzen dizkuguten baliabideen arabera sailkartzen saiatu gara, eta ikusten ditugun hutsuneak zein diren azaltzen.

Orokorrean, hizkuntzaren gramatika arauak edota hiztegi orokorrak erraz topatu ditugu (Elhuyar, Harluxet, Hiztegia 3000, Azpidazkiren Gramatika Eranskina). Baita hizkuntza estandarrerako arautegiak, gomendioak edota hiztegiak ere (Euskaltzaindiaren arauak, Hiztegi Batua, Bizkaiera Estandarrerako Arauak, Ehulkuren Aholkuak). Estilo zaindua erabiltzeko irizpideak eskaintzen dituztenak ere badira, zein esapide lehenesten den jakitera ematen digutenak (Eusko Legebiltzarraren Idazkerarak Arauak, Ehutsi, Letra Larriak erabiltzeko edo Kalko Okerrak ez egiteko irizpideak) . Baina ez horren argi nolako ahoskera erabili behar den esaten digutenak.

Bestalde, irizpide soziolinguistikoak kontuan hartzen dituzten tresna lagungarriak topatu ditugu, baina ez asko (Ahozko aldaerak). Herri batzuetako hizkerak jasotzen dira (Eibarkoa, Ondarruarra), eta adin jakin batera egokitzen den hizkerarako tresnaren bat ere bada (Mantxut edo Haurren hizkera), baina urriak dira.

Gainontzean, batez ere, komunikabideetan izaten diren hizkuntzaren erabilerarako beharrei erantzuten dien tresnak falta direla ikusi dugu. Izan ere, komunikabideetako generoen ezaugarri bereziak kontuan hartzen dituen araudirik ez dugu aurkitu; ez eta komunikabideek erabiltzen dituzten hizkera-maila, komunikazio-moldeak kontsultatzeko aukerarik ere; edota komunikabideen arloko kontsulta orrialderik ere. 

Ehureka: euskaraz lan egiteko aholkuak

Azpidazkik euskaraz lan egiteko aholkuak plazaratu ditu Ehureka Aholkuak bilduman bilduta. Hauek 2010ean argitaratutako gomendioak dira, eta dagoeneko jakinarazi dute 2011n sorta berria kaleratuko dutela. Jarraian ikus daiteke Azpidazkin zintzilikatu duten bilduma, ahozko eta idatzizko kasuetarako laguntza gisa balio duena:



Ahozko kasuan, telefonoz edo aurrez aurre hitz egn behar dugunean sor daitezkeen arazoen aurrean nola jokatu adierazten digu, eta ohikoak izaten diren akatsak zein diren argitzen digu. Sor daitezkeen duda eta beldurrei aurre egiteko gomendioak ere ematen dizkigu.

Bestalde, Azpidazkiko webgunean bestelako baliabide batzuk ere eskaintzen dira, hala nola, hainbat arau, gramatika, komunikazioetarako esaldien osatzea edota beste idazki batzuen ezaugarriak zein diren jakiteko argibideak.

Azpidazkiko webguneaz gain, sarean aurki ditzakegun beste hainbat baliabide zein diren ere argitzen digu. Horien artean daude, Euskaltzaindia, zuzentzaile ortografiko batzuk (Xuxen adibidez),euskarazko software batzuk (Sofkat katalgoaren bidez, besteak beste), edota bestelako hainbat arau eta hiztegi argitaratzen dituzten webguneak (EHULKU, EHUTSI, Ikasbil...). Euskaraz ikasi eta ondo egiteko baliabiderik ez da falta beraz, eta denon eskura daude.

Jon Juaristi Euskara Aholkulari izendatzeari kritikak

Kritika bat baino gehiago jaso du Jon Juaristi Eusko Jaurlaritzako Euskara Aholkulari izendatzeak. EAko legebiltzarkide Juanjo Agirrezabalak izendapen hau bertan behera uztea eskatu dio kultura sailburuari, bere hiztetan, "euskara gutxiesten duenak ezin duelako defendatu". Berria sarean zabaltzen ari den heinean, gero eta jende gehiago ari da izendapenarekiko desadostasuna eta haserrea agertzen, nahiz eta abenduan izendapenaren berri izan genuen. 

Sustatu-tik hartutako argazkia.

Juaristi etakide ohia dela aipatu da hedabide batzuetan, baina egun, PPko eta Espainiar Nazioaren Defentsarako sortutako Fundazioko Ohorezko Patronatuko kidea da. Horrez gain, ABC egunkari espainiarreko zutabegile ere bada, eta baita Hezkuntza Aholkularitzako Unibertsitate eta Ikerkuntzako zuzendari nagusia ere, Madrileko Autonomia Erkidegoan (Esperanza Aguirrerekin batera, alegia). 1997 eta 2007 urteen artean berriz, Ermuko Foroko kide eta bultzatzaile izan zen, eta Cervantes Institutuko eta Biblioteca Nacional de España-ko zuzendari ohia ere bada.

Hori guztiaz gain, oso "adierazkorrak" dira Sustatun jaso diren Juaristiren hainbat aipu (euskaratzea merezi ez dutenak):

• "El euskera no ha servio como vehículo cultural".
• "El euskera, para mí, es un idioma del pasado".
• "Obviamente las lenguas no matan, pero se mata en nombre del euskera". ABCri esana.
• "Jamás sobre esta tierra de cristianos / volveré a hablar vuestro ingrato euskera". Bere poema batean idatzia.
• "La lengua vasca nunca ha sido perseguida sino abandonada espontáneamente por sus hablantes, conscientes de su escaso valor, por lo que la normalización lingüística no tiene justificación histórica”. Diario de Noticiasen, 2003ko urtarrilaren 1ean, Pakita Zabaletak bere idatzietan jasoa.

Juaristirekin batera, beste pertsona batzuk ere izendatu ditu Eusko Jaurlaritzak Euskararen Aholku Batzordeko kide. Denak ez ote dira berdinak izango!

Euskara Batuaren garapenaren inguruko gogoeta: 2.zeregina

Multimedia produktuen kalitate linguistikoaren kudeaketarak izipideak eta baliabideak. 2. zeregina.

Euskararen batasunerako lehen irizpideak 1968an finkatu ziren, eta ordutik, garapen handia izan du Euskara Batuak. Hasieran, euskal komunitatean zeuden desberdintasunek eragiten zituzten zailtasunak gainditzeko eta euskal komunitatea trinkotzeko zegoen beharrari erantzuteko sortu zen Euskara Batua.

Lehen itzuli hartan, batasunerako irizpide nagusia idatzizko tradizioa zen. Zuzentasuna bilatu zen ezarritako arauen bidez. Baina euskararen estandarizazio horrek jatortasun falta zuen, eta kezka berri bat sortu zen: zein ekarpen egin diezaiokete euskalkiek Euskara Batuari? Horrela, 90eko hamarkadan bi ardatz nagusi ezarri ziren: idatzizko tradizioa eta euskalkietako ahoz ahoko tradizioa.

Hamarkada amaierarako ordea, beste kezka bat piztu zen, Euskara Batuaren komunikagarritasunaren ingurukoa, alegia. Horretarako, zuzentasun eta jatortasun irizpideei egokitasuna batu zitzaien. Hau da, behar komunikatibo bakoitzera egokitzeko, Euskara Batuak malgua izan behar du.

Egokitze hori hainbat irizpideren araberako izango da: hartzailearen araberakoa, lurralde geografikoaren araberakoa, behar komunikatiboaren araberakoa... Gauzak horrela, forma batzuk sahiestu eta beste batzuk lehenetsiko dira. Gaur egun gainera, komunikabideetako hartzaileen parte-hartzea areagotzen ari da, eta horren harira adibidez, hartzailearenganako konplizitate bat lortzeko eta ulergarritasuna areagotzeko, tokian tokiko euskara formetara gerturatzeko joera handitzen ari da. Joera honek handitzen jarraitu du gainera, digitalizazioak eta multimedia euskarriak dakartzaten erabilerekin.

Guztia kontuan hartuta, Euskara Batuak eta Hiztegi Batuak malgutasuna behar dutela azpimarra daiteke. Izan ere, egungo komunikazio beharretara egokitzeak gure lexikoa zabaltzea eskatzen du, eta prozesu horretan, hainbat neologia formal eta semantiko sortu dira. Idatzizko tradizioa abiapuntu izan bazuen ere, Euskara Batuak malgutasuna behar du egungo behar komunikabideetara egokitu eta erabilgarri izaten (eta beraz, bizirik mantentzen) jarraitu nahi badu.

8. zeregina: gogoeta teorikoen analisia

Ikusentzunezko produktuek berebiziko garrantzia hartu dute egun multimedia diskurtsoan. Izan ere, multimediatasunak ahalbidetzen du neurri handi batean informazio bat zabaltzeko euskarri bat baino gehiago erabiltzea: irudi geldia, mugimenduan dagoen irudia eta ahozko diskurtsoa eta hotsak batzen baititu.

Sareak hala ere, aurreko gogoetetan azaldu bezala, baliabide gehiago eskaintzen ditu multimediatasunaz gain, hipertestua kasu. Honek ikusentzunezko produktuak hobeto kokatzea eta bertan eskaintzen den informazioa osatzea ahalbidetzen du. Horretarako, hipertestuaren egitura desberdinak erabil daitezke. Alde batetik, ikusentunezko produktua idatzizko informazioarekin ager daiteke. Bestalde, ikusentzunezko produktu hori webguneko orrialde nagusian ager daiteke informazio idatziarekin lotuta, edota beste atal bereizi batean ager  daiteke, galeria moduan sailkatuta, adibidez.

Produktuak izan ditzakeen funtzioak ere bat baino gehiago dira: idatzitako informazioarengandik guztiz independentea izan daiteke, eta beraz, informazio ahalmen osoa izan dezake; edota idatzizko informazioa osatzen duten bideoak izan daitezke(produktu osagarriak); idatzizkoan esandakoa baieztatzeko ere erabil daitezke (errepikapena); edo produktu osoa lotzeko multimedia baliabide bat gehiago izan daiteke (hipertestua, testu idatzia, audioa, argazkiak, etab.-ekin batera). 

Bideo horien jatorriari dagokionez, hedabideen araberakoa izaten da. Izan ere, hedabide batzuek agentzia edo banatzaileengandik jasotako bideoak argitaratzen dituzte bere horretan. Beste batzuek, aldiz, kazetari batek ekoitzitakoak argitaratzen dituzte. Eta beste batzuek aldiz, hedabideak berak ekoitzitakoak.  

Hau guztia kontuan hartuta, hainbat autorek hutsune batzuk ikusten dituzte ikusentzunezko produktuen erabileran. Batez ere, izaera multimediatikodun kazetarien falta. Hau da, kazetari bakarra izan dadila produktu multimedia osoa ekoitziko duena: bai testu idatzia, bai ikusentzuneko produktua eta berau osatzen duten baliabide guztiak. Modu horretan, produktu integratua osatzea errazagoa izango litzake.  

Berria, Argia eta Eitb-ren kasuan, orokorrean beraiek ekoiztutako bideoak dituzte sarean. Baina Berriak eta Argiak askotan egiten ez duten bezala, Eitb-k testuan agertzen dena errepikatzen du gehienetan bideoetan (albistea motzago egiteko modua bezala hartzen dute bideoa. Irudi batzuk jarri eta idatzizko testuan esaten dena errepikatzen dute). Gainera, Eitb-k telebistan emititzen dituen bideo berberak sareratzen ditu; ez ditu sarerako aparteko bideoak ekoizten, ez askotan behintzat. Bestalde, aipatu beharra dago, Argiak beste batzuk ekoitzitako bideo asko dituela, baina horretara bideratutako atalak dituelako, multimedia atalean.

Hau guztia kontuan izanda, euskarazko ikusentzunezko produktuen kasuan (aztertutako hedabide horien kasua kontuan hartuta) gehienak hedabideak berak ekoitzitako produktuak direla nabarmenduko nuke. Hau garrantzizkoa da, hedabide bakoitzak bere testuinguruaren eta helburuaren arabera moldatu behar baitu iformazioa. Eta gainera, horrela informazioari orijinaltasuna ematen zaio, beste hedabideek egiten dutena errepikatu beharrean.